Prinsjesdag 2020: kijken voorbij corona

Prinsjesdag 2020: kijken voorbij corona

Het is in 2021 tijd voor structurele maatregelen; geen noodverbanden, maar stevig gips. Een blik voorbij de coronacrisis, met een terugkeer naar de eigenlijke werkplek, veranderingen in het pensioenstelsel en andere wijzigingen in de wetgeving. Een blik vooruit naar volgend jaarVolg Service Management op LinkedIn:

Door: Joost Buur*

Je hebt geen glazen bol nodig om te voorspellen dat Prinsjesdag 2020 in het teken zal staan van corona. Het jaar 2019 zal de geschiedenisboeken ingaan vanwege de uitbraak van het virus en het jaar 2020 zullen de historici memoreren als een tumultueus en paniekerig jaar. Maar als ik me dan toch aan een voorspelling waag, zeg ik dat het jaar 2021 herinnerd zal worden als het jaar van de eerste structurele macro-economische veranderingen op de arbeidsmarkt, aangejaagd door de coronacrisis.

Kijken voorbij corona

Na een NOW 1.0, een NOW 2.0 en – binnenkort – een NOW 3.0, stuk voor stuk in alle opzichten ‘Noodmaatregelen’, is het in 2021 tijd voor structurele maatregelen; geen noodverbanden, maar stevig gips. Wordt het een uitwerking van de adviezen van de commissie Borstlap, of heeft de klap die corona de arbeidsmarkt heeft toegebracht voor nieuwe ideeën gezorgd?

Het CBS heeft in 2020 weliswaar een daling van het aantal faillissementen geregistreerd ten opzichte van 2019, maar tegelijk ook een toename van het aantal werklozen met gemiddeld 35 duizend per maand in april, mei en juni 2020. Deze groei verklaart het CBS door het grotere aantal baanverliezers (van werkzaam naar werkloos). Kijkend naar hoeveel werkgevers een beroep op de NOW hebben moeten doen, is het waarschijnlijk dat zonder de noodzakelijke overheidssteun veel bedrijven kopje onder waren gegaan.

>> Leestip: 1.120 schoonmaakbedrijven krijgen voorschot uit de NOW

Prinsjesdag 2020: wat kunnen we verwachten?

Prinsjesdag 2020 wordt een sobere aangelegenheid, een dag zonder de traditionele opsmuk. Dit jaar is er geen koets, geen publiek en in plaats van de Ridderzaal is dit jaar de Grote Kerk het toneel voor de jaarlijkse voordracht van de Troonrede. Die soberheid past bij de economische (verwachte) gevolgen die het CBS tot dusverre in kaart heeft gebracht. Of en hoe die soberheid en de huidige economische krimp zich vertalen in de plannen voor 2021, laat zich lastig concreet voorspellen.

Het coronavirus zal niet, zoals sommigen beweerden, op ‘magische wijze’ verdwijnen, maar het zal zeker bedwongen worden. Minister De Jonge verwacht begin 2021 een vaccin, wat een grote stap zal zijn op weg naar een structurele(r) versoepeling van de maatregelen. Waar premier Rutte tijdens de persconferentie van 18 augustus 2020 iedereen nog op het hart drukte dat het advies om zoveel mogelijk thuis te werken gehandhaafd blijft, zou een vaccin een geleidelijke terugkeer naar de eigenlijke werkplek weer mogelijk maken.

Gaan we massaal terug naar kantoor?

De vraag is alleen of werkgevers en werknemers van die mogelijkheid tot een terugkeer gebruik zullen maken. Zitten werknemers nog te wachten op een terugkeer naar het kantoor, naar de werkplek op tachtig kilometer van huis en (dankzij de eeuwige files) drie uur reistijd per dag. De invoering van de Wet flexibel werken in 2016 heeft werknemers de mogelijkheid geboden om elders te werken dan op de eigenlijke werkplek, maar van die wettelijke mogelijkheid is maar beperkt gebruik gemaakt. Door werkgevers werd het thuiswerken niet massaal omarmd; onder werknemers was de verruiming van de Wet aanpassing arbeidsduur breed bekend.

>> Lees ook: Deze maatregelen namen facility managers tegen corona op kantoor

Verandering door corona

Als de coronacrisis ergens verandering in heeft gebracht, is het wel hoe werkgevers en werknemers inmiddels denken over thuiswerken. Het noodgedwongen toestaan dat thuis wordt gewerkt, heeft als positief effect dat veel werkgevers over hun ‘koudwatervrees’ heen hebben kunnen stappen. Klassieke bezwaren tegen thuiswerken, zoals een afname van productiviteit, verminderde arbeidsethos en de onmogelijkheid tot toezicht blijken voor veel werkgevers een ongegronde angst. Zo is uiteindelijk niet de wet, maar de praktijk de aanjager geweest van het thuiswerken.

Belangrijkste arbeidsrechtelijke wetsvoorstellen in 202o

Tot slot een kort rondje langs de velden. In 2021 staan op arbeidsrechtelijk terrein (o.a.) de volgende (niet door corona beïnvloede) wetsvoorstellen op de agenda.

Minimumloon

Dit wetsvoorstel strekt tot invoering van een, voor een ieder die onder de reikwijdte van het wettelijk minimumloon (Wml) valt, geldend uniform minimum uurloon. De invoering van een wettelijk minimum uurloon leidt tot een eerlijker en transparanter minimumloon. De hoogte van het minimumloon per uur wordt hierdoor niet alleen voor iedereen gelijk, maar ook inzichtelijker.

Onbereikbaarheid

Uit onderzoek blijkt dat het gevoel van het altijd bereikbaar te moeten zijn tot problemen kan leiden voor werknemers. Er wordt door werknemers druk gevoeld om berichten te beantwoorden buiten werktijd. Deze druk kan leiden tot stress en zelfs tot burn-outklachten. Het doel van dit wetsvoorstel is dat werkgever en werknemers, als onderdeel van het arbobeleid, het gesprek voeren over de bereikbaarheid buiten werktijd.

Wet bedrag ineens, RVU en verlofsparen

Met deze wet wordt een tijdelijke versoepeling van het huidige verbod op vroegpensioen beoogd, de zogeheten RVU.

Gelijke beloning mannen en vrouwen

De initiatiefnemers van deze wet willen dat er een einde komt aan de ongelijke beloning tussen mannen en vrouwen. Organisaties met meer dan vijftig werknemers worden verplicht aan te tonen dat er bij hen sprake is van gelijk loon voor gelijk werk. Er moet een certificeringssysteem komen, waarbij het verplicht wordt iedere drie jaar cijfers aan te leveren over het salaris van de werknemers. Als er sprake is van ongelijke beloning, dan krijgt de werkgever de kans de situatie te verbeteren. Indien daar geen gevolg aan wordt gegeven volgen boetes.

* Geschreven door Joost Buur, arbeidsrechtjurist bij KZO|013 Advocaten. Dit artikel is eerder gepubliceerd op CM:. Dat is, net als Service Management, een uitgave van Vakmedianet. 

Lees ook